Odszkodowanie lub zadośćuczynienie za wypadek komunikacyjny a podatek dochodowy w przypadku zawarcia pozasądowej ugody z ubezpieczycielem

Poszkodowany w wypadku komunikacyjnym zawarł ugodę z ubezpieczycielem, na skutek której (w ramach polisy OC) zostało mu wypłacone zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w kwocie 50.000,00 zł oraz  odszkodowanie w związku z uszkodzeniem pojazdu w kwocie 10.000,00 zł. Do podpisania ugody doszło przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego. 

Czy w takim wypadku zaistnieje konieczność zapłaty podatku przez poszkodowanego?

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są w szczególności:

- odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalenia wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy),

- odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;

(art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy)

Co jednak w przypadku gdy ugoda pomiędzy poszkodowanym a ubezpieczycielem nie została zawarta przed sądem a w postępowaniu likwidacyjnym?

W przypadku wypłaty odszkodowań w ramach ubezpieczeń obowiązkowych (w tym obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych) niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie decyzji ubezpieczyciela, ugody pozasądowej lub sądowej, odszkodowania te są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,

- dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15, czyli dochodu z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, którym jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy).

Nie ulega wątpliwości, że rolą odszkodowania jest zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej szkody i nie stanowi ono świadczenia, którego celem jest wzbogacenie podatnika. Tak więc poszkodowany, który uzyska od ubezpieczyciela odszkodowanie lub zadośćuczynienie co do zasady nie musi obawiać się, że o część z otrzymanych w ten sposób środków upomni się fiskus. Oczywiście należy pamiętać o wskazanych w ustawie wyjątkach, a w razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z prawnikiem.

UWAGA! Inaczej oceniona pod kątem podatkowym może zostać sytuacja, w której dojdzie do zawarcia ugody bezpośrednio ze sprawcą wypadku. O ile zwolniona od podatku będzie kwota wypłacona od sprawcy w ramach ugody sądowej o tyle w przypadku porozumienia się ze sprawcą "poza sądem" poszkodowany będzie musiał liczyć się z koniecznością uiszczenia podatku dochodowego.

Przeczytaj także:
Odszkodowanie za kolizję i wypadek drogowy, gdy sprawca jest nieznany lub nie posiada polisy OC
Zaniżenie wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia przez sąd. Jak odwołać się od wyroku sądu?
Odpowiedzialność ubezpieczyciela za odszkodowanie i zadośćuczynienie przyznane w postępowaniu karnym
W jakim terminie ubezpieczyciel powinien wypłacić odszkodowanie z OC?
Co wpływa na wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę?
Oszacowanie wysokości zadośćuczynienia za śmierć bliskiej osoby w wypadku komunikacyjnym a koszty procesu