Warunkowe umorzenie postępowania karnego a dochodzenie odszkodowania i zadośćuczynienia od sprawcy wypadku lub od ubezpieczyciela. Czy sprawca przestępstwa zawsze musi zostać skazany?

źródło: pixabay.com

Poszkodowany w wypadku komunikacyjnym zamierza dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia od sprawcy wypadku lub od ubezpieczyciela, który wystawił polisę OC. Sąd, który prowadzi sprawę karną zamierza warunkowo umorzyć postępowanie karne, czyli nie skazywać sprawcy i nie wymierzać wobec niego żadnej kary. Jakie jest znaczenie wyroku umarzającego postępowanie karne? Czy fakt warunkowego umorzenia postępowania utrudni dochodzenie roszczeń poszkodowanemu na drodze cywilnej od sprawcy lub ubezpieczyciela? O tym oraz o przyczynach  okraszenia tego wpisu dość nietypowym zdjęciem przeczytasz poniżej.

Najpierw wyjaśnię czym jest wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne.

Zgodnie z art. 66 § 1. Kodeksu karnego sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Konsekwencją warunkowego umorzenia postępowania karnego jest fakt, że sprawca przestępstwa pozostaje osobą niekaraną. W takim przypadku wobec sprawcy nie jest wymierzana żadna kara w rozumieniu Kodeksu karnego: pozbawienie wolności, ograniczenie wolności, grzywna. Warunkowe umorzenie stanowi udzielenie drugiej szansy osobie, która nie była dotychczas karana za przestępstwo umyślne. Szansa ta jest przyznawana przez sąd na okres próby, który może trwać od roku do 3 lat. Jeśli w tym czasie sprawca rażąco naruszy porządek prawny, w szczególności popełni kolejne przestępstwo, wówczas sąd zajmie się nie tylko nowym przestępstwem, ale może powrócić do rozpoznania tego starego, wobec którego postępowanie zostało warunkowo umorzone.

Warunkowe umorzenie w przypadku przestępstw komunikacyjnych jest możliwe o ile zagrożenie karą nie przekracza 5 lat. Nie można warunkowo umorzyć postępowania karnego w przypadku np. spowodowania wypadku śmiertelnego albo w którym pokrzywdzony doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Takie czyny zagrożone są bowiem karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

Generalnie z warunkowym umorzeniem możemy spotkać się w przypadku mniej poważnych wypadków komunikacyjnych.

"Ale jak to? Sprawca nie zostanie w żaden sposób ukarany? Ujdzie mu to na sucho? Nie zostanie wychłostany pod pręgierzem? Nie zakują go w dyby i nie wystawią na widok publiczny?" (takie jak na zdj. 😉) - zdają się pytać w takiej sytuacji pokrzywdzeni.

Wbrew pozorom osobę, wobec której umarza się warunkowo postępowanie mogą spotkać pewnego rodzaju sankcje powodujące, że nie pozostaje ona zupełnie bezkarna, w dodatku sankcje, które będą dla niej dotkliwe. Nic tak bowiem nie boli jak "dostanie po kieszeni". Przede wszystkim - co najistotniejsze z punktu widzenia osoby poszkodowanej - sąd może nałożyć na sprawcę obowiązek naprawienia szkody, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. W przypadku uchylania się od wykonania tego obowiązku sąd może podjąć postępowanie karne tzn. powrócić do sprawy, rozpoznać ją w normalnym trybie i skazać sprawcę. Wyrok umarzający postępowanie w zakresie orzeczonego obowiązku naprawienia szkody i zapłaty zadośćuczynienia może zostać opatrzony klauzulą wykonalności i stanowić tytuł egzekucyjny. Pokrzywdzony dysponuje więc w takiej sytuacji narzędziami, które mogą skutecznie zmobilizować sprawcę do zaspokojenia jego roszczeń związanych z wypadkiem.

Niewątpliwą zaletą warunkowego umorzenia jest to, że może do niego dojść bez przeprowadzania czasochłonnej rozprawy, co jest korzystne dla wszystkich stron postępowania, zwłaszcza jeśli poszkodowanemu zależy tylko na rekompensacie finansowej, a nie na  ukaraniu sprawcy. Poszkodowany ma więc szanse zaspokoić swoje roszczenia bez dochodzenia ich na drodze cywilnej. Oczywiście do warunkowego umorzenia postępowania karnego może też dojść także po przeprowadzeniu rozprawy.

A co jeśli po warunkowym umorzeniu postępowania karnego mimo wszystko nie jesteśmy zadowoleni z zasądzonych kwot odszkodowania i zadośćuczynienia i chcemy dochodzić dalszych roszczeń od ubezpieczyciela na drodze cywilnej?

Zgodnie z art. 11 Kodeksu postępowania cywilnego ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. 

Wyrok warunkowo umarzający postępowanie nie jest wyrokiem skazującym. W związku z tym nie jest wiążący dla sądu cywilnego, co nie oznacza, że pozostaje on dla sprawy cywilnej bezwartościowy. Wręcz przeciwnie.

"Stosownie do brzmienia art. 11 k.p.c. w postępowaniu cywilnym nie wiążą wyroki karne warunkowo umarzające postępowanie karne (por. art. 66 § 1 k.k. i art. 342 § 1 k.p.k.), gdyż nie są to wyroki skazujące. Konieczne są zatem własne ustalenia sądu cywilnego dotyczące ustalenia istnienia przedmiotowych i podmiotowych znamion przestępstwa. Wyrok karny umarzający postępowanie karne nie jest wprawdzie wiążący dla sądu cywilnego, ale nie pozostaje bez znaczenia dla postępowania dowodowego w postępowaniu cywilnym, gdyż podlega rozważeniu na podstawie art. 233 § 1. Należy także przyjąć, że samo tego typu orzeczenie sądu karnego stanowi dokument urzędowy, o jakim mowa w art. 244 § 1 k.c., w zakresie elementów sentencji, a w zakresie uzasadnienia - tylko i wyłącznie co do faktów stanowiących konieczną i istotną podstawę tego orzeczenia." - jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 7 czerwca 2017 r. sygn. akt: V ACa 733/16.

Warunkowe umorzenie postępowania nie spowoduje więc, że ubezpieczyciel tylko z tej przyczyny odmówi nam wypłaty należności dochodzonych w postępowaniu likwidacyjnym. Podobnie brak wyroku skazującego nie zmniejszy naszych szans w przypadku skierowania sprawy do sądu cywilnego, jednak w przypadku odpowiedzialności na zasadzie winy z pewnością nam tę sprawę nieco skomplikuje w zakresie dowodowym.

---

Jeśli zostałeś poszkodowany w wypadku drogowym i potrzebujesz pomocy w aktualnie toczącym się postępowaniu karnym albo chciałbyś dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia od sprawcy wypadku, lub ubezpieczyciela na drodze cywilnej, możesz się ze mną skontaktować mailowo adwokat.stelmach@gmail.com lub telefonicznie +48 509245293

Przeczytaj także:
Odszkodowanie za kolizję i wypadek drogowy, gdy sprawca jest nieznany lub nie posiada polisy OC
Odpowiedzialność ubezpieczyciela za odszkodowanie i zadośćuczynienie przyznane w postępowaniu karnym
W jakim terminie ubezpieczyciel powinien wypłacić odszkodowanie z OC?
Co wpływa na wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę?